PSİKOLOJİKSAĞLAMLIK VE BASIC PH BAŞETME MODELİ

Travma, stres deneyimleri gibi zorlu yaşam olaylarını deneyimlediğimizde bunların beraberinde getirdiği yüklerden kurtulabilmek için içsel ve dışsal bazı kaynaklara başvururuz. İşte zorlu yaşam olaylarıyla başederken devreye "psikolojik sağlamlığımız" girer. The Random House Sözlüğü'ne (1967) göre psikolojik sağlamlık "sıkıştırıldıktan ya da esnetildikten sonra orijinal formuna veya pozisyonuna dönebilme becerisi" olarak tanımlanmıştır. Başka bir tanıma göre psikolojik sağlamlık "zor koşullar altında olumlu ve beklenmedik başarılar kazanma ve sıra dışı koşul ve durumlara uyum sağlama becerisi"dir. Bazılarımız bu zorlu koşulları minimum psikolojik zararla atlatmayı başarıyorken bazılarımız bunu başaramıyoruz veya bu zorlu koşullardan daha çok etkileniyoruz. Zorlu durmlarla baş edebilen insanların psikolojik sağlamlığı daha yüksek oluyor. Psikolojik sağlamlığı yüksek insanların zorlu yaşam olayları karşısında kullandıkları baş etme mekanizmalarını keşfetmek için yapılan bir araştırmada bireylerin kullandığı 6 tür baş etme mekanizmasına ulaşılıyor. Bu 6 tür baş etme mekanizmasını BASIC PH (6D) modeli olarak isimlendiriyorlar. BASIC PH ( 6D) modeline göre 6 baş etme mekanizması şunlar:

B - (Belief) Değer: Yaşamı anlamlandırma biçimlerimizi temsil eden değer ve inanç sistemlerimiz, kendimize, diğerlerine ve dünyaya dair fikirlerimizi ifade etmektedir. Değerlerimiz gücünü içsel ve dışsal kaynaklardan alabilir. Bu kaynağı önemli kılan en önemli unsurlardan biri de, kendimize olan güvenimiz ve inancımızı da kapsamasıdır. Değer mekanizmamızı geliştirmek için kendimize güvenle ilgili çalışabiliriz.

A - (Affect) Duygu: Korku, öfke, üzüntü, hayal kırıklığı gibi duyguları fark edip her duygunun doğal ve yaşanabilir olduğunu hatırlayarak bu duygulara alan açabilmek. Duygularımızı çevremizdekilerle paylaşarak veya sözel olmayan yöntemlerle ifade ederek duyulur hale getirmek, sahip olduğumuz bir başka içsel kaynaktır. Duyguları ifade edebilmek için yazı yazabilir, resim çizebilir, ağlayabilir, bir kağıdı karalayabiliriz. Burada önemli olan sağlıklı yollarla duyguları ifade etmenin yollarını keşfetmektir.

S - (Social interaction) Dayanışma: Birgrubunparçasıolmak,sosyalrollerinveihtiyaçların  sürekliliğini sağlamak, destek almak ve destek vermek           gibi aidiyet ve dayanışma hissini pekiştiren girişimleriiçerir. Bir arada olma birbirine yardım etme yoluyla gruba ait hissetmek ve destek almak. Aileyle ortak ve devamlı etkinlikler, arkadaşlarla buluşmalar, yardım kampanyalarına katılmak dayanışma gücümüzü arttırır.

I - (Imagination) Düş: Duyguların ve düşüncelerin resim, müzik, drama, yazı gibi sözel olmayan yaratıcı ifade ve üretim yollarıyla görünür hale gelmesine imkan sağlar.Daha önce fark etmediğimiz farklı bir pencereden bakmaya yardımcı olarak diğer kaynaklara erişmek için esneklik, farklı baş etme yöntemlerini keşfetmek için motivasyon sağlar. Oyun, masal, drama ve canlandırma gibi etkinliklerle hayal gücünü kullanmayı içerir.

C - (Cognifıon) Düşünce: Başa gelenler ve nedenleri üzerine gerçekçi olarak düşünerek çözüm olarak ne yapabilirimi düşünmek. Daha iyi hissetmek için hangi adımların atılması gerektiğini düşünmek. Kontrol edebildiklerini ve edemediklerini fark etmek. Olumlu düşünmek için çaba göstermek. Negatif insanlar, kitaplar, film ve haberlerden uzak durmak psikolojik sağlamlığızı olumlu etkiler. Minnettar olduğumuz şeyleri not almak düşünce kaynağını kullanabileceğimizyollar arasındadır.

PH - (Physical) Davranış: Zihni ve bedeni harekete geçiren her tür eylemi ifade eder. Bedensel olarak rahatlamaya yardımcı olacak bir fiziksel aktiviteye yönelerek bulunduğumuz 'an' içerisinde harekete geçme davranışıdır. Çaresizlik ve endişe hissettiren, belirsizlik içeren bir durumla ilgili somut eyleme geçmeyi sağlayacaktır. Spor yapmak, egzersiz yapmak, yürüyüş yapmak bizi rahatlatabilir.

Her insan bu 6 baş etme kaynağını kullanma becerisine sahiptir. İnsanlar genelde bu kaynaklardan birkaçını kullanır. Negatif yaşam olaylarıyla baş edebilmek için kişiye uygun ne kadar çok kaynak kullanılırsa kişi kendini o kadar çabuk iyi hissetmeye başlar.Stresle etkili şekilde baş edebilmek için her kaynaktan yeterli ve dengeli şekilde faydalanmak, yaşanılan zorlukların iyi bir şekilde üstesinden gelinmesini sağlayacaktır.